Nooit een shirt met een leeuwtje erop

Adrie van Ophem werpt een liefdevolle blik op de foto en zegt: 'Eigenlijk zouden we op een of andere manier nog een leeuwtje op dat shirt moeten monteren.'.. .

Op die foto kijkt een hoogblonde speler in oranje shirt een weggeschoten bal na. Daaronder staat in nep-gotisch geschreven: Dick Tol - de Knoest. Die kernachtige karakterisering is de titel van een eerbetoon aan de beroemdste voetbalzoon van Volendam, die nooit een oranje shirt met een leeuwtje erop mocht aantrekken. Na de Dick Tolstraat nu ook een Dick Tolboek..

De verschijning volgende week woensdag van het in eigen beheer uitgegeven werkstuk noemt de schrijver 'de verwezenlijking van een droom'. Tol was voor de nu 41-jarige Volendam-fan een jeugdidool, aan wie hij op dertienjarige leeftijd de bloemen mocht overhandigen bij Tols afscheidswedstrijd. Een stukje in het supportersblad werd een boek van 170 pagina's tekst en tachtig foto's, want Volendam bestaat 75 jaar en heeft dit seizoen reden genoeg om mooie herinneringen op te halen. Van Ophem snuffelde in archieven en sprak met oud-ploeggenoten en familie. 'Hij bleek niet alleen een goede voetballer, maar ook een sociaal voelend mens. Hij kwam altijd voor zijn teamgenoten op.'.

Dick Tol was de oer-Volendammer en toch ook weer niet. De technische vaardigheden, waarmee onze lieve heer de lokale jongemannen altijd zo ruim heeft gezegend, waren bij Tol afwezig. Een bal hooghouden was al een hele klus volgens Ed Plat, schoonzoon en promotor van het boek. Maar Dick Tol kon wel hard lopen, hard koppen, hard schieten en goed mikken. Plat: 'Hij kon vanuit de loop in één keer op doel knallen.' Van Ophem: 'Zo'n spits zie je niet meer.'.

Elk seizoen was hij de topscorer van Volendam, vaak ook van de competitie waarin de club uitkwam. Twaalf jaargangen speelde Tol in het eerste met een gemiddelde van twintig treffers per seizoen. Toen Volendam in 1962 degradeerde, moest de topscorer van de eredivisie zijn kunsten een divisie lager demonstreren..

Geen haar op zijn hoofd die dacht aan een transfer, ook toen niet. PSV, Blauw Wit en Sparta (Van Ophem: 'Grote clubs in die tijd') dongen tevergeefs naar zijn gunsten. Plat: 'Hij stond al te trillen als hij PSV aan de lijn had.'.

Als jeugdtrainer verruilde de al op 39-jarige leeftijd aan darmkanker overleden Tol zo snel mogelijk het Oostzaanse OSV voor RKVV Volendam. Zijn dochter Carola: 'Hij kon moeilijk buiten de hekken.'.

Tols harde schot was vermaard. Oud-ploeggenoot Jan Schilder: 'Er is in het Olympisch Stadion nog steeds een strook gras waar niks wil groeien. Zo hard schoot Dick.'.

Gerrie Mühren kan zich een wedstrijd tegen Fortuna Vlaardingen herinneren, die hij als jeugdig supporter bijwoonde. Tol had voor rust al een paar keer verwoestend uitgehaald, maar nog geen doel getroffen. Arnold Mühren, vader van Gerrie en voorzitter, nam Tol in de rust apart en suggereerde een schijnbeweging: dreigen met een hard schot en dan de keeper passeren..

Tol komt in de tweede helft alleen voor de keeper. Gerrie Mühren: 'De keeper liep uit met zijn handen voor zijn ogen. Dat had ik nog nooit gezien' Tol passeert de keeper en heeft een vrij doel voor zich. Mühren: 'Hij had de bal voor het inleggen. Hij schoot met de binnenkant van de voet en de bal ging naast. Dat kon hij niet, de bal rustig en op techniek in het doel schuiven.'.

Dick Tol werd in 1939 geboren en in de wieg al als 'Knoest' aangesproken, want in Volendam zijn bijnamen erfelijk. Tols grootvader werd vanwege een gedrongen en gespierde gestalte op die manier aangesproken. Van Ophem: 'Op een of andere manier paste het ook wel bij Dick Tol.'.

Als vijftienjarige maakte Tol zijn debuut in het eerste van Volendam. Maar hij moest vervolgens zes jaar wachten om daaraan een vervolg te geven. Van Ophem denkt dat het te maken heeft met blessures die Tol zijn hele carrière parten hebben gespeeld. Vanaf 1955 tot 1967 stond hij onafgebroken als eerste-elftalspeler in het veld, tenzij een blessure hem langs de kant hield..

Dat hij nooit het andere oranje mocht dragen, heeft Tol altijd dwarsgezeten. Hij zat wel eens bij de selectie en speelde ook zes keer in het nationale B-elftal, maar werd nooit tot het hogere geroepen. Plat: 'Hij werd geboycot door de spelers van de grote clubs.'.

Toen een periode van grote vorm opstelling onvermijdelijk leek te maken, werd Tol door Feyenoorder Guus Haak hard geraakt tijdens een training. Bewust, volgens dochter, schoonzoon en schrijver. Van Ophem: 'Haak is nog langs geweest om zijn excuses te maken. Maar hij kwam er mooi niet in.'.

Aan het einde van zijn loopbaan dacht Tol toch nog een keer uitverkoren te zullen worden. Maar toen de uitnodiging op de deurmat viel, bleek hij slechts als reserve voor het B-eftal gewenst te zijn. Hij belde KNVB-bestuurder Martens op..

Weet je wat je met die uitnodiging kunt doen, vroeg Tol. Martens had geen flauw idee. 'Die kun je in je kanaal frommelen', zei Dick Tol die daarna nooit meer in aanmerking kwam voor het Nederlands elftal.

Bron: Volkskrant Bart Jungmann − 18/11/95

Adrie van Ophem: Dick Tol - de Knoest
Met een beetje mazzel nog op Marktplaats te verkrijgen.

Dick Tol

'de Knoest'

Nieuwsarchief

Nooit een shirt met een leeuwtje erop